Güvercinlerde Sağlıklı Yaşam Koşulları

Sağlıklı bir yaşam için gerekli olan koşullar kısaca hijyenik koşullar olarak ifade edilir. Bir canlının yaşamını devam ettirebilmesi ve verimli olması için bazı özel koşullara gerek vardır. Bunlar ısı, rutubet, havalandırma, ışık, yem, su, yerleşim sıklığı, çevrede bulunan çeşitli mikroorganizmalar ve miktarları önemli çevresel faktörlerdir. Söz konusu olan bu faktörler hayvanın ihtiyaçlarına uygun şekilde sağlanmaz ise yada değişkenlikler gösterirse sağlık durumu bozulur. İlk olarak büyüme, gelişme gerilikleri, verimsizlikler gözlenir. Söz konusu canlılar daha kolay hasta olma eğilimi gösterir.

Sağlık koruma amaçlı temizlik kurallarının bilinmesi üretimde ve sorun yaşamama da çok önemlidir. Söz konusu kurallar ile çevrede bulunan hastalık yapan yada üretime darbe vuran mikroorganizmaların (virüs, bakteri, mycoplasma, küf, mantar, parazit) ve çeşitli toksit maddelerin çoğalmalarının önlenmesi, onların zayıflatılmaları veya tümden yok edilmeleri amaçlanır.

Kümeslerde, yem kaplarında, suluklarda, yuvalıklarda, tüneklerde ve çevrelerinde periyodik olarak temizlik yapılmalıdır. Yapılan temizlik işleminden sonra belirli aralıklarla dezenfeksiyon uygulamaları yapılmalıdır.

Temizlik uygulamasını 3 ana başlık altında toplayabiliriz:

1- Mekanik Temizlik
2- Dezenfeksiyon
3- Sterilizasyon

Mekanik olarak yapılan temizlik tüm kaba kirlerin gübre ve benzeri maddelerin kazınması, toplanıp süpürülmesi işlemleri ile başlatılır. Sonra su ile yıkama ve artık maddelerin yüzeyden sökülüp atılması işlemi yapılır. Son yıkama suyuna deterjan veya sabun katılması yağlı kirlerin sökülmesine yardımcı olur.

Kaba temizliği yapılan ve yıkanan bir yüzey temiz görünümlüdür. Fakat bu yüzey üzerinde pek çok bakteri, küf ve benzeri maddelerin bulunabileceği unutulmamalıdır.

Temizleme işleminin ikinci aşamasında yüzeylerde bulunan mikroorganizmaların öldürülme işlemleri yapılır. Bir ortamdaki virüs, bakteri, mantar ve benzeri mikroorganizmaların sayıca azaltılıp zarar vermeyecek düzeye indirilmesine dezenfeksiyon tüm olarak öldürülüp yok edilmelerine ise sterilizasyon denir.

Kümeslerde dezenfeksiyon işlemlerinin iyi ve periyodik bir şekilde yapılması yeterlidir. Kümesleri yaparken kolayca temizlenecek şekilde yapılmasına özen gösterilmelidir. Kümes tabanında su birikmemelidir. Tahta ve toprak zeminli kümeslerin dezenfekte edilmesi çok zor veya imkansızdır. Suluk, yemlik ve yuvalıkların temizliklerine özen gösterilmelidir.

SAĞLIK ve HASTALIK

Canlı bir organizmanın yaşamı çeşitli sistemlerin düzenli ve uyumlu çalışması sonucunda devam eder. Fizyolojik sınırları içerisinde canlının tüm sistemlerinin düzenli ve uyumlu olmasına sağlık denir. Bu uyumu bozan yada etkileyen bir sebebin canlı vücuduna girmesi sonucu oluşan duruma da hastalık denir. Hastalık durumunun ortaya çıkması için en az bir etkenin canlıyı mutlaka etkilemesi gereklidir.

HASTALIK ETKENLERİ

A- DIŞ ETKENLER

1- Fiziksel etkenler (çeşitli ışınlar, ısı, elektirik vb.)
2- Kimyasal etkenler (gazlar, zehirler, beslenme vb.)
3- Mekanik etkenler (vurma, çarpma, boğulma vb.)
4- Biyolojik etkenler

a) Virüs
b) Bakteri
c) Mantar
d) Protozoon
e) Parazit (iç parazit, dış parazit)

B- İÇ ETKENLER

1- Hormonal
2- Metabolik
3- Genetik

Bunların dışında canlının bireysel duyarlılığı, bağışıklığı önemli rol oynar.

Hastalık canlının:

- Türüne
- Irkına
- Yaşına
- Cinsiyetine
- Bağışıklığına
- Çevresel etkilere bağlı olarak ta değişir.

C- ÇEVRESEL ETKİLER

1- İklim
2- Yerleşim
3- Barınak
4- Stres
5- İnsan

HASTALIKLARIN BULAŞMASI VE YAYILMASI

Mikroorganizmaların vücuda giriş yolları:

a) Sindirim sistemi yoluyla
b) Solunum sistemi yoluyla
c) Üreme sistemi yoluyla
d) Deri yoluyla
e) Göz-kulak yoluyla
f) Dolaşım sistemi yoluyla
g) Yumurta yoluyla

Mikroorganizmaların vücuttan çıkış yolları:

a) Deri yoluyla
b) Sindirim sistemi yoluyla
c) Solunum sistemi yoluyla
d) Üreme sistemi yoluyla
e) Salgılar yoluyla atılan bu hastalık etkenleri canlı ve cansız aracılarla veya insanlarla diğer canlılara bulaştırılır.

Bu etkenlerin taşınma ve bulaşma yolları:

- Kümes ekipmanları (yemlik, suluk, yuvalık vb.)
- Sinek, böcek, kemiriciler, keneler vb.
- İnsan
- Yem, su, gübre
- Tüyler
- Yabancı kuşlar
- Rüzgar
- Nakiller ile diğer canlıya taşınır bulaştırılır ve enfekte edilir.

GENEL KORUNMA ÖNLEMLERİ

1- Hastalıklı ve diğer kümeslerle temas kesilmelidir.
2- Hasta ve hastalıktan şüpheli hayvanlar acilen ayrılmalı mümkünse imha edilmelidir.
3- Kümese giriş çıkışlar kontrol edilmeli, yabancı kişiler ve kuşlar sokulmamalı, bilinmeyen yem verilmemelidir.
4- Çevrede hastalık görüldü ise kümes dezenfekte edilmeli dışarıdan insan-hayvan giriş çıkışları kontrol altına alınmalıdır.
5- Karantina tedbirleri uygulanmalı ve hastalık etkenleri uzak tutulmalıdır.
6- Mümkünse genç ve yaşlı hayvanlar ayrılmalıdır.
7- Kümeste havalandırma, ışık, rutubet, yemlik, yuvalık ve m2’ye düşen hayvan sayısı ayarlanmalıdır.
8- Hayvanların hastalıklara karşı dirençli bulundurulmaları (aşılama) gerekir.
9- Hayvanlara ihtiyacı olan yem karmaları verilmeli, kesinlikle aç-susuz bırakılmamalıdır.
10- Bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınılmalı, hasta hayvanlar ayrılmalı ve başka bir yerde tedavi edilmelidir. Ancak bazı hayvanlar kendileri iyileşse bile hastalığı taşımaya ve yaymaya devam ederler. Böyle hayvanlara taşıyıcı yada portör denir. O yüzden tedavi her zaman geçerli ve ekonomik değildir.

Unutmayınız ki hasta hayvanlara karşı bilinçsiz kullandığınız ilaçlar yarardan çok zarar getirmektedir. Bugün bir çok mikroorganizma çoğu ilaca direnç kazanmıştır. Sağlığı koruma tedavi etmekten daha kolay ve ucuzdur. Örneğin dişlerimizi her gün fırçalayarak diş fırçası ve macunu maliyetine katlanıyoruz eğer bu düşük maliyet ve cüzi zahmetten kaçınırsak tedavi etmek için çok daha fazla acı, zahmet, masraf ve zaman kaybıyla karşılaşırız. Ve asla dişleriniz eskisi gibi olmayacaktır. Aynen öyle güvercin yetiştiriciliğinde de koruyucu bakım ve programları ihmal edilmemelidir.

Hazırlayan: Eren YAVUZ