Taklambaç Güvercini

Taklambaç Güvercini'nin Ülkemizdeki Durumu

Ülkemizde yaygın olarak Konya'da yetiştirilen bir ırkımızdır. Konya'nın eski ve yerli ırkları arasında olup, Konya'ya Anadolu Selçukluları ile birlikte geldiği tahmin edilmektedir.

Yaklaşık 1000 yıldır Anadolu'da tanılan ve bir ırkımız olup, Konya'da halk arasında "Pirinç dıkdık" adı ile de bilinmektedir. Buradaki dıkdık kelimesi gaga anlamındadır. Bu güvercinlerin gagaları küçük olduğu için bu ad verilmiştir. Günümüzde sayıları çok azalmıştır. Konya dışında neredeyse hiç görülmezler. Konya'da ise eski kuşçuların bazılarında bulunabilirler. Bu nedenle nesli tükenmek üzere olan bir ırkımız olup acil olarak korunması gerekmektedir.

Tarihi

Dünyadaki güvercin ırkları içinde tanınmadığı için yer almayan ve belli bir adı bulunmayan bir ırkımızdır. Konya Büyükşehir Belediyesi hazırladığı bir web sayfasında, Konya'da güvercin yetiştiriciliğine uzun bir yer vermiştir. Bu yazı içersinde Konya'da kuşçuluğun çok eskilere dayandığını belirtmekle birlikte, Konya'nın yerli ırkları olan Selçuklu ve Taklambaçtan hiç bahsetmemesi ilginç ve bir o kadar da kaygı vericidir.Taklambaç ırkı, düz oyunlu bir kuştur. Uçarken tek takla atar. Hiç takla atmayanları da vardır. Takla atanları daha tercih edilirler. Taklambaç ırkında ayaklar paçalı olur. Çok nadiren paçasız olanları da görülür. Bunların kırma oldukları düşünülmektedir. Bu tipleri değersiz olarak kabul edilirler. Uçarken Mardin tipi taklacılar kadar yükseğe çıkmaz, orta yükseklikte bir saat kadar uçarlar. Ancak düzenli uçurulmaları halinde, uçuş özellikleri bakımından aynı Mardin taklacıları gibi yüksek ve uzun uçmaktadırlar. Ancak Mardin tipi taklacılarda görülen, sefere gelme ve fişekleme gibi bir oyun tarzları yoktur. Bu ırkta gaga küçük kalın ve çekkin (geniş) bir yapıdadır. Bu nedenle kan olarak Mısri (Güllü, Bango) ile akrabalıkları olduğu düşünülmektedir. Ancak taklambaçlar, fiziksel olarak göğüs gülü bulunmaması, paçalı oluşları ve gözlerinin küçük oluşu ile bu ırktan ayrılırlar. Bunun yanı sıra bangolara göre vücutları biraz daha büyük yapılıdır. Ayrıca uçarken takla atma özellikleri vardır. Bu özellik bangolarda görülmez. Tüy örtüleri sık dokuludur. Düz kuyrukturlar ve kuyruklarındaki telek sayısı 12 - 16 arasında değişir. 12'den fazla kuyruk teleğine sahip olanlar makbul sayılmazlar. Arka takkalı ya da takkasız olabilirler. Göz yapıları küçüktür. Renk olarak çeşitli renklerde olabilmektedirler. Rastlanan başlıca renkleri, beyaz, siyah ve bunların çeşitli karışımları şeklindedir. Bu renklerin yöresel adlandırılışları şu şekildedir. Aktaklambaç, karataklambaç, karakafa, karakuyruk, karakafa karakuyruk, çallı taklambaç ve kırgın. Ayrıca bu renklerin de bazı alt varyasyonları bulunmaktadır.

Renk Varyasyonları

AK TAKLAMBAÇ: Bütün vücudu tamamen beyaz renktedir. Bazen beli siyah ak taklambaçlara rastlanır bunlara "beli kara" adı verilmektedir. Gene ak taklambaçların bazen kuyruklarında siyah ve beyaz telekler karışık olarak bulunabilmektedir. Bu tür kuşlara "ebrulu" adı verilmektedir.
KARA TAKLAMBAÇ: Bütün vücudu tamamen siyah renktedir. Bazen bu siyahın tonu hafif açık ve mat bir tonda olabilir. Bu tür kara taklambaçlar değersiz olarak görülürler. Bu kuşlara, "boz zidgara" adı verilmektedir. Bazen de kuşun kafasında beyaz cimke adı verilen benekler bulunabilir. Bu tür kara taklambaçlar ise, "çakal zidgara" adı ile anılırlar.
KARAKAFA: Güvercinin baş kısmı siyah olup diğer tarafları beyazdır. Baş kısmındaki siyahlık boyna doğru sarkma yapmamalıdır. Aynı güvercin "ala" adı ile de anılır. Karakafa kuşlarda eğer beyaz renk normalden daha fazla ise bu kuşlara "kız alası" adı verilir.
KARAKUYRUK: Güvercinin kuyruğu tamamen karadır. Bütün vücut beyaz olur fakat kuşun sırtında "kalp yamalı" adı verilen bir siyah leke vardır. Aynı güvercin "karakuyruk alası" adı ile de anılır. Kara kuyruklarda eğer omuzdan göğüse aşağıya doğru inen siyah bir renk varsa buna "peşkirli" denilir.
KARAKAFA KARAKUYRUK: Güvercinin baş ve kuyruk siyah, diğer tarafları beyaz renkte olursa bu şekilde adlandırılmaktadır. Bazen bu kuşlarda, kuşun kuyruğunda enine şekilde beyaz bir hat bulunur. Bu tür karakafa karakuyruklara, "fenerli" adı verilir.
ÇALLI TAKLAMBAÇ: Bu taklambaçlar da vücut ve kuyruk siyah renkte, kanatlar ise beyaz renkte olur. Bu kuşlarda göz rengi "çakır" tabir edilen tarzda mavi ya da bej hareli bir yapıdadır. Çakırlık her iki gözde de vardır. Bu tür güvercinler "kuyruğu siyah çallı" adı ile de anılırlar.
KIRGIN: Siyah ve beyazdan oluşan karışık renkli bir kuştur. Belirgin bir renk özelliği yoktur. Genellikle kafa, kuyruk, kanat ve paça beyazdır. Boyun ve gövde ise siyahtır. Fazla değerli olarak görülmezler.

TAKLAMBAÇ IRKININ BUGÜNKÜ DURUMU

Bu ırkla ilgili olarak Konya'da yaptığım araştırmada, ırkın ciddi şekilde azaldığını gözlemledim. Konya'da sadece eski ve yaşlı kuşçuların ilgi gösterdiği bir ırk olan taklambaçlar, yaygın değiller. Konya'da Pazar günleri "muhacir pazarında" kurulan kuş pazarında bu güvercinlerden sadece 4 tane görebildim. Bu pazarda ağırlıklı olarak Mardin tipi taklacı güvercinler bulunuyor. Selçuklu (enseli) ırkına göre biraz daha yaygın olduğu söylenen bu güvercinlerde de renk çeşitliliği azalmış durumda. Ben sadece ak, karakuyruk ve kırgın renklerine rastladım. Diğer renklerin fazla yaygın olmadığı ve azalmış ya da kalmamış olduklarını tahmin ediyorum. Ben Konya'da bu ırkı yetiştiren Atilla bey ile görüşüp kendisinden ırkla ilgili çeşitli bilgiler aldım. Fotoğraflar, bu yetiştiricimizin güvercinlerine ait olup, tarafımdan çekilmiştir.

Hazırlayan: Yavuz İŞÇEN