Güvercin Alırken Nelere Dikkat Etmeliyiz

Güvercin Alırken Dikkat Edilecek Hususlar

Her güvercin ırkının kendine göre aranılan ya da istenmeyen özellikleri bulunmaktadır. İyi bir kuş alabilmek için bu özellikleri mutlaka bilmek gerekir. Ülkemizde yetiştirilen 100 kadar evcil güvercin ırkının bütün özelliklerini tanımak gerçekten uzmanlık işidir. Başlangıçta sadece yetiştirmek istediğiniz ırka ait özellikleri öğrenerek işe başlayabilirsiniz. Form güvercinlerinde olması ya da olmaması gereken fiziki özellikleri biliyorsanız alacağınız kuşu çok iyi gözleyerek karar verebilirsiniz. Performans kuşlarında ise fizik olarak gözleyeceğiniz özellikler bulunmakla birlikte önemli olan uçuş özelliklerini bilmenizdir. Güercine dışardan bakarak nasıl uçacağına karar vermek en usta kuşçu için bile imkansızdır. Bu bakımdan performans kuşları mutlaka uçurulup seyredildikten sonra alınmalıdır. Uçuşunu görmediğimiz kuşta yanılma riski çok yüksektir. Burada iyi yetiştiricilerle kurulacak iyi ilişkilerin önemi kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.

Yeri gelmişken bir hatırlatma yapmam yerinde uygun olacaktır. Bazen çok iyi olduğunu bildiğimiz bir kuş alırız, ancak kuşu evimize getirip uçurduktan sonra kuştan beklediğimiz performansı yakalayamadığımızı görürüz; ya da ana ve babasını bildiğimiz bir kuşun yavrusunu almışızdır ama ana ve baba kuştaki performansı yavrusunda bulamayız. Bunun çeşitli nedenleri olmakla birlikte, asıl neden yetiştiricilikte yatmaktadır. Yetiştiricinin bilgi, deneyim ve uygulamaları güvercinlerimizin performansını doğrudan etkilemektedir. Örneğin, çok iyi bir Adana kuşuna sahip olduğunuzu varsayalım. Bilindiği gibi, bu güvercinler 3-4 kuşluk gruplar halinde uçurulur. Eğer grubu doğru kuramamışsanız, öncü ve takipçileri doğru belirleyememişseniz, pırıltı verilecek zamanı iyi kestiremiyorsanız bu gruptan verim almayı beklemeniz boşa olur. Oysa aynı kuşlar deneyimli bir yetiştiricinin elinde mükemmel bir performans gösterebilir.

SAĞLIKLI BİR GÜVERCİN SEÇMEK

İyi ya da kötü, ama her şeyden önce sağlıklı güvercinler seçmemiz gerekiyor. Yuvamıza getireceğimiz yeni bir kuşun sağlıklı olması, sahip olduğumuz diğer kuşlarımızın sağlığı açısından da büyük önem taşır. Öncelikle dışardan güvercin alırken sağlık açısından dikkat edilmesi gereken temel bazı kurallar olduğunu hatırlatmak istiyorum. Bu kuralları maddeler halinde sıralayalım:

• 1) Kuşun genel görünüşüne bakılmalı ve duruş şekli, hareketleri izlenmelidir. Bir kenara çekilmiş miskin miskin duran kuşlar, tüylerini kabartıp kafasını içeri çekme eğiliminde olanlar, genel vücut ve tüy renklerinde, tavırlarında canlılık bulunmayan, tembel görünüşlü, düşünceli kuşlar alınmamalıdır. Sürekli tek ayağı üzerinde durma eğiliminde olanlar tercih edilmemelidir.
• 2) Kuşun gözleri dikkatlice izlenmelidir. Göz bebekleri parlak ve canlı olmayan, bakışlarında durgunluk olan ve gözlerini sürekli kapatma eğiliminde olan kuşlar alınmamalıdır. Göz çevresi halkası kızarık ve hafif şiş görünüşlü olan, göz çevresinde gözyaşı akıntısından kaynaklanan bulaşıklar bulunan kuşlar hastalıklıdır.
• 3) Burun delikleri ve gaga üzeri incelenmelidir. Burun d eliklerinde tıkanıklık olup olmadığına bakılmalıdır. Burun d elikleri tıkalı olan kuşlar genellikle gagalarını açarak soluma eğiliminde olurlar. Burun çevresinde burun akıntısından kaynaklanan izler olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• 4) Güvercinlerde ağız içi sağlık açısından çok önemli bir göstergedir. Kuşun gagası açılıp ağızının içine mutlaka bakılmalıdır. Ağız içi eti, dil ve damakların rengi soluk olmamalıdır. Tatlı ve canlı bir rengi bulunmalıdır. Ağız içinde asperglosis, cadidiasis, pox ve trichomonas gibi hastalıklara ait oluşumların bulunmadığından emin olunmalıdır. Ayrıca ağız içinde CRD hastalıklarında görülen balgamımsı bir oluşum bulunmamalıdır.
• 5) Güvercinin göğsünün ortasındaki ana kemik kontrol edilmeli ve kemiğin dışarı doğru fazla çıkıntı yapıp yapmadığına bakılmalıdır. Göğüs kemiği dışarı doğru çıkıntılı olan k uşlar genellikle hastalıklara bağlı kilo kaybı sonucu bu hale gelirler.
• 6) Kuşu elimize aldığımızda ağırlığı kontrol edilmelidir. Fazla hafif ve fazla ağır kuşlara dikkat edilmelidir. Bunlar ya hasta ya da fazla yağlı olabilirler. Kuşun kendi türünün normal ağırlığında olması gerekir.
• 7) Kuşun karın bölgesi parmakla yoklanarak anormal bir şişkinlik olup olmadığına bakılmalıdır. Karın şişkinliği başta bağırsak parazitleri olmak üzere bir çok hastalığın belirtisidir. Kuşun karın bölgesindeki tüyler aralanarak etinin rengine bakılmalıdır. Eti canlı ve tatlı bir pembe tonda olmalıdır. Koyu rengi, belirgin solukluk, eflatunumsu ve maviye yakın renkler hastalık belirtisidir.
• 8) Güvercinin kanat ve ayaklarında bir ur bulunup bulunmadığı gözlenmelidir. Bunun için kanadı ve ayakları iki parmağınızın arasına alıp baştan sona doğru kontrol etmeniz gerekir. Özellikle eklem yerlerinde bir urlaşma olup olmadığına bakılmalıdır. Tamanlarının altı kontrol edilip bir şişlik olup olmadığına bakılmalıdır.
• 9) Özellikle dişi kuşlarda çatı kemiğinin (kalça kemiği) oluşumu parmak yardımı ile kontrol edilmelidir. Çatı kemiklerinde eğrilik ya da kırıklık olan, birinden birinin seviyesi farklı olan kuşların kısır olma olasılıkları fazladır.
• 10) Kuşun dışkısını görebilme imkanınız varsa dışkı kontrol edilmelidir. Normal olmayan, özellikle çok sulu, yeşil ve köpüklü dışkı hastalık belirtisi olabilir.

DİŞİ VE ERKEK GÜVERCİNLERİ NASIL AYIRT EDEBİLİRİZ?

Bazen pazardan dişi diye satın aldığınız bir güvercinin erkek, erkek diye satın aldığınız bir güvercinin dişi olduğunu eve geldiğinizde anlarsınız. Ancak iş işten geçmiş olur. Güvercinlerde dışardan bakıldığında cinsiyeti belirleyen belirgin bir dişilik ya da erkeklik organı bulunmaz. Bu nedenle dişi ve erkek ayrımını ilk b akışta yapabilmek kolay değildir. Özellikle 3 aylıktan küçük yavrularda cinsiyet tespiti daha zordur. Bunun nedeni cinsel kimlik ve buna bağlı davranış şekillerinin henüz gelişmemiş olmasıdır. Bu dönemde cinsiyetle ilgili çeşitli t ahminler yapılabilir, ancak gerçek bir belirleme için kloak içinde yapılacak cerrahi bir müdahale gereklidir. Bu ise ancak uzman veteriner hekimin yapabileceği bir uygulamadır. Yumurtadan çıkan ilk yavru genellikle erkek olmaktadır. Yeni çıkmış yavrular arasında daha çabuk gelişme gösteren ve diğerinden biraz büyük olan yavrunun erkek olma ihtimali kuvvetlidir. ANcak bazen çeşitli gelişme gerilikleri ya da hastalıklar nedeni ile tersi bir durum ile de karşılaşılabilir. Deneyimli yetiştiriciler yetişkin bir kuşa bir bakışta dişi mi erkek mi olduğunu hemen söyleyebilirler. Bu deneyim, yazıyla anlatılması çok kolay olmayan bir birikime dayanır. Gene de burada bazı ipuçları vermeye çalışacağım. Eğer güvercini elinize alıp çatı kemiği ya da kalça kemiği olarak bilinen "pelvik" kemiklerini kontrol ederseniz dişi güvercinlerde bu kemiklerin erkek güvercinlere oranla daha geniş yapılandıklarını gözleyebilirsiniz. Bunun nedeni yumurtlama sırasında daha az zorlanmak ve tıkanıklık gibi sorunlar yaşanmasını aza indirmek içindir. Bu kemikler kuşun anüs ve karın bölgesi arasında iki taraflı olarak yer alır.

Bunun yanı sıra erkek güvercinler genel olarak, dişilere göre daha iri bir yapıya sahiptir. Dişiler ise daha narin görünüşlüdür. Bu narinlik özellikle kafa biçimlerinde dikkat çekicidir. Erkek güvercinlerin daha ağresif bir yapıları vardır. Dişiler ise daha sakin yaradılışlı olur. Erkekler yuva içinde diğer erkeklerle sürekli bir liderlik yarışı içindedir. Erkek güvercinlerin ötüş şekli d işilere göre daha bilirgin, sesleri ise daha kalındır. Erkekler öterken sağa sola ve kendi etrafında dönme hareketleri yapar; ayrıca, kur sırasında sergiledikleri kuyruklarını açıp yerde sürükleyerek öne doğru hızla yürümeleri ile de dikkat çekerler. Bu davranış şekillerini dişi kuşlar da zaman zaman göstermekle birlikte, erkeklerde bu davranışlar çok daha belirgin ve gösterişlidir. En iyi test yöntemlerinden biri de cinsiyetini bilmediğiniz bir güvercini dişi ya da erkek başka bir kuşun yanına koymaktır. Kuşların birbirlerine karşı davranış şekillerinden cinsiyetlerini çıkartabilmek mümkündür. Özellikle üreme dönemlerinde bu tür davranışlar çok daha belirgindir.

Bazı kuşçuların başvurduğu bir yöntem de kuşun gagasını tutup dışa doğru çekmektir. Erkek kuşlar bu davranıştan rahatsız olup hemen gagalarını geri çekme ya da kafalarını oynatıp bu durumdan kurtulma eğiliminde olurken, dişi kuşlar bir süre hareketsiz kalırlar. Bu uygulamanın dişi kuşların daha sakin yaratılışlı olmaları mantığına dayandığını, ancak her zaman kesin bir sonuç vermeyeceğini bilmenizi isterim. Posta güvercinlerinde ise yavrularda gaga yapısı cinsiyet tespiti için belirgin b ir ipucu verir. Erkek posta güvercinleri yavrularında alt gaga biraz daha geniştir. Dişilerde ise alt ve üst gaga eşit genişlikte olur.

Yazan: Yavuz İşçen / ANKARA
Nisan 2002